امام حسین (ع) ماندگار برای همیشه

نام مبارک امام حسین علیه‌السلام با محرّم پیوند خورده و جان فشانی او و 72 یار
باوفایش، به محرم، روح و حیات دمیده است و این ماه برای شیعیان و عاشقان سید و
سالار شهیدان از سال 61 هـ . ق تا به حال، ماه حزن و اندوه بوده است. کربلا، نامی است که از گذشته‌های دور به یادگار مانده. از آن زمان که حضرت ابراهیم
علیه‌السلام در مسیر هجرتش از سرزمین «اُور» به مکّه، پس از عبور از کناره رود فرات
به سرزمین پُر برکت کربلا رسید و در آنجا به عبادت خداوند پرداخت.1
واژه کربلا

درباره این واژه سخنان و گفته‌های فراوانی وجود دارد؛ کربلا به یک معنا سرزمین بلا
و مصیبت خوانده شده است. این واژه ترکیب شده از «کار» به معنای نجات و «بلاه» به
معنای حیات و اَمان؛ یعنی: یافتن حیات. این مفهوم2 هماهنگ با روایتی است که
می‌گوید: کربلا، بقعه‌ای است که خداوند در آن نوح و کسانی را که به او ایمان آورده
بودند، نجات داد.3کربلا به زبان آرامی به معنای «سرزمین خدا» است.4 در قرآن کریم خداوند نجات حضرت
موسی علیه‌السلام، هارون و قوم بنی‌اسرائیل را از دست فرعون و ظلمهای او در
حقّ‌ایشان،‌با تعبیر «کَرْب» (نجات از بلای عظیم) بیان می‌کند: وَ نَجَّیناهُما وَ
قَوْمَهُما مِنَ الْکَرْبِ الْعَظیمِ صافات/115. واژه‌ کَرْب، چهار بار در قرآن
مجید آمده است.5
اوصاف امام حسین علیه‌السلام

قرآن کریم، انبیای الهی را هدایتگر مردم به امر الهی در پرتو صبر و یقین و عبادت
معرفی می‌کند: وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَینا
إِلَیهِمْ فِعْلَ الْخَیراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ ایتاءَ الزَّکاةِ وَ کانُوا
لَنا عابِدینَ أنبیاء/73؛ وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یهْدُونَ بِأَمْرِنا
لَمّا صَبَرُوا وَ کانُوا بِایاتِنا یوقِنُونَ سجده/24. امام حسین علیه‌السلام مظهر این وصف برجسته انبیای الهی است. از این رو، پیامبر
اکرم او را مصباح و چراغ فروزان هدایت معرفی کرده است: «إنّ الحسین مِصباحُ الهدی و
سَفینَةُ النّجاةِ»6.1. امر به‌معروف: قرآن می‌فرماید: شما بهترین امّت هستید، در صورتی که امر به معروف
و نهی از منکر کنید: کُنْتُمْ خَیرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ
بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ آل عمران/110.حضرت سیدالشهدا نیز در هدف از قیام خود می‌فرماید: من برای احیای امر به معروف و
نهی از منکر خروج کردم؛ « إنّما خَرَجْتُ بِطَلَبِ الإصلاحِ فی أُمَّةِ جَدی محمد
أُرید أن آمُر بالمَعروف وَ انهی عَنِ المُنکر».72. معلّم عزّت و عمل صالح: قرآن مجید می‌فرماید: هر کس خواهان عزّت است، عزّت در
پرتو ایمان و عمل صالح پدید می‌اید: مَنْ کانَ یریدُ الْعِزَّةَ فَلِلّهِ
الْعِزَّةُ جَمیعًا إِلَیهِ یصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیبُ وَ الْعَمَلُ الصّالِحُ
یرْفَعُهُ فاطر/10. امام حسین علیه‌السلام در قیام خود در کربلا، طالب عزّت بود و
گریزان از ذلّت: «هَیهاتَ منِّی الذّلّة».83. معلّم ایثار و انفاق: لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّى تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ
آل عمران/92؛ به مقام نیکان نایل نمی‌شوید، مگر با انفاق برخی چیزهایی که دوست
دارید. امام حسین علیه‌السلام در روز عاشورا تمام آنچه را که در اختیار داشت و همه
آنها محبوب او بود، در راه خدا انفاق کرد.4. صاحب نفس مطمئنّه: یا ایتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ؛ ارْجِعی إِلى
رَبِّکِ راضِیةً مَرْضِیةً؛ فَادْخُلی فی عِبادی؛ وَ ادْخُلی جَنَّتی فجر30-27.
امام صادق علیه‌السلام فرمودند: سوره مبارک فجر را در نمازهای واجب و مستحب
بخوانید؛ زیرا این سوره مبارک در شأن امام حسین علیه‌السلام است. شخصی علّت آن را
جویا شد، حضرت در پاسخ فرمودند: به دلیل آنکه امام حسین علیه‌السلام صاحب نفس
مطمئنّه بود که خداوند از او راضی و او از خداوند راضی بود. (و یکی از مصادیق بارز
این آیه شریف، امام حسین علیه‌السلام است)95. خوف و خشیت الهی: قرآن مجید در وصف انبیا می‌گوید: پیامبران پیشین کسانی بودند
که در تبلیغ رسالت الهی، از خدا می‌ترسیدند و از هیچ کس دیگر هراسی نداشتند:
الَّذینَ یبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللّهِ وَ یخْشَوْنَهُ وَ لا یخْشَوْنَ أَحَدًا
إِلاَّ اللّهَ أحزاب/39. امام حسین علیه‌السلام نیز دارای این دو خصیصه برجسته است:1. تنها از خداوند می‌ترسید. در دعای عرفه می‌فرماید: « اللهم اجْعلنی أَخشاکَ
کَأنّی أراک»؛ خدایا! مرا آن گونه قرار ده که از تو بترسم، آن‌سان که گویی‌ تو را
می‌بینم.2. از غیر خدا نمی‌ترسید. امام حسین علیه‌السلام می‌فرماید: اگر در دنیا، هیچ
پناهگاهی نداشته باشم و کسی مرا حمایت نکند، من با یزیدبن‌معاویه بیعت نخواهم کرد:
«لَو لَم یکُن لِی مَلْجَأَ وَ لا مَأوی لَما بایعْتُ یزیدُبنُ مُعاویة»10
آزمونی بالاتر از آزمون حضرت ابراهیم: وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهیمَ رَبُّهُ
بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ‌إِنّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِمامًا بقره/124؛ و (یاد
آور) هنگامی که ابراهیم را خداوندش، با کلماتی بیازمود و او (ابراهیم) در همة آنها
موفّق شد (آنها را به اِتمام رساند). خداوند گفت: تو را امام مردم قرار می‌دهم ...
.آزمونهای ابراهیم علیه‌السلام عبارت بودند از: امتحان ذبح اسماعیل، ساکن کردن‌ هاجر
و نوازش اسماعیل در جوار کعبه در سرزمین بی آب و گیاه و آزمون او در لحظه فرو
افتادن در آتش نمرودیان و ... .کسی که به حماسه‌های عظیم عاشورا چشم بیندازد، دشوارتر بودن آزمونهای حضرت حسین
علیه‌السلام را لمس می‌کند:ـ به قربانگاه بُردن جوان و نورس و خردسال شیر خوارـ اِسکان زنان و کودکان در قلب سی‌هزار انسان شیفته زندگی زوال‌پذیر دنیاـ اِتّکا و اِتّکال به خداوند، حتّی در قتلگاه در قالب نیایش عاشقانه و
رضایت‌مندانه.و دهها آزمون دشوار دیگر که در واژه واژه این تاریخ درخشان رخ می‌نماید.بخشی از اسرار توجّه دادن مردمان به این روز و این حادثه، همین پایداری بر پاکی و
بروز غیرت و هویت انسانی و اسلامی و پیامهای بی‌شماری است که در این واقعه بروز
دارد.6. پیشتازی و پیش دستی در نیکیها: فَاسْتَبِقُوا الْخَیراتِ مائده/48 ؛ در خوبیها
بر یکدیگر پیشی بگیرید.در روایت معروفی آمده است: «بالاتر از هر نیکی، نیکی دیگری هست؛ اما اگر که انسانی
در راه خدا به شهادت برسد، بالاتر از آن چیز دیگری نیست.» این خیر بزرگ شهادت،
آن‌چنان جلوه‌گری می‌کرد و مشتاقان را به سبقت از یکدیگر در عرصه آسمانی نینوا
می‌کشانید که تا یاران امام حسین علیه‌السلام زنده بودند، اجازه نمی‌دادند که یک
نفر از خاندان بنی‌هاشم، پای به میان بگذارد و فرزند برومند حسین، علی ‌اکبر، در
میان بنی‌هاشمیها سبقت می‌گرفت و هر کدام بر دیگری پیشی می‌جستند.به راستی، شایسته است که عاشقان و یاران حسینی نیز از سیره اصحاب آن امام همام الگو
بگیرند؛ «تو خود حدیث مفصّل بخوان از این مُجمل».7. عارف به قرآن: سیدالشهداء علیه‌السلام فرمود: القرآن ظاهرهُ أَنیقُ و باطِنُه
عَمیقٌ؛ قرآن، ظاهرش زیبا و شگفت‌انگیزست و باطنش ژرف و عمیق.11همان‌طور که قرآن صامت از ظاهری شگفت و باطنی ژرف برخوردار است، وجود امام حسین
علیه‌السلام به عنوان قرآنی ناطق از همین شگرفی و ژرفی در ظاهر و باطن و صورت و
سیرت برخوردار است و ما در زیارت ناحیه مقدّسه در اوصاف آن امام می‌خوانیم: «و
عَظیم السّوابق ...»12؛ تو دارای برتریهای با عظمت هستی.8. دوستدار واقعی قرآن: امام حسین علیه‌السلام می‌فرماید: «خدا می‌داند که من نماز
و تلاوت قرآن را دوست می‌دارم».13 در شب عاشورا که امام حسین علیه‌السلام به تلاوت
قرآن مشغول بود، گروهی از لشگریان پسر سعد برای اطّلاع از احوال امام حسین
علیه‌السلام و یاران از او نزدیک خمیه‌ها آمدند و ملاحظه کردند که امام با یک صورت
ملکوتی و جذّاب ؛ ایاتی از سوره آل‌عمران را تلاوت می‌کند.14 امام حسین علیه‌السلام
در ظهر عاشورا نیز در بحبوحه جنگ، نماز را به همراه یارانشان در کربلا اقامه
می‌کنند.9. اِحیاگر قرآن: از آنجا که قرآن کریم بعد از پیامبر به دست اُمویان و عوامل آنها
مطابق میل و منافعشان تفسیر می‌شد، امام حسین علیه‌السلام رسالت اِحیای قرآن را با
پیام بلند عاشورا آغاز کرد. این بار قرآن از حنجره امام حسین علیه‌السلام تلاوت شد
و رسوم جاهلیت را در هم شکست و خفقان جامعه آن روز مسلمانان را از بین بُرد و ایشان
را از خواب غفلت بیدار کرد. خود ایشان درباره احیاگری قرآن می‌فرماید: «شما را به
زنده ساختن ایات قرآن و از میان بُردن بدعتها فرا می‌خوانم. اگر دعوت مرا بپذیرید،
به راه راست و هدایت خواهید رسید.»15
پی‌نوشت‌ها:

1. فی رحاب ائمه اهل‌البیت، ایت‌الله محسن امین، ج3، ص 101.2. معجم علامات آشوری، شماره 366.3. بحارالانوار، ج 101 ، ص 33.4. القرآن و علم الآثار، سیدسامی البرری، ج 1، ص 25 ـ 23.5. صافات/ 76، 115؛ انعام 64/ انبیاء 76.6. بحارالانوار، ج 36، ص 205.7. نفس المهموم، ص 45.8. بحارالانوار، ج 45 ، ص 83.9. همان، ج 24 ،ص 93.10. همان، ج 89 ص 328.11. همان ج 44 ، ص 329.12. نفس المهموم ص 7.13. العترت و القرآن، ص 97.14. الإرشاد و المفید، ج 1 ،ص 232، 601.15. کلمات قصار امام حسین علیه‌السلام، ابوالقاسم حالت، ص 75.