تولد ایران

تولد ايران

از تركيب اقوام آريايي و اقوام كهني كه پيش از آريايي‌ها در فلات ايران ساكن بودند ملتي به‌وجود آمد كه در طول هزاران سال ، فرهنگ و مدنيتي شاخص ، سلسله‌اي از امپراتوري‌هاي بزرگ و تمدني تأثيرگذار را در جهان كهن به وجود آوردند . اين ملت با بهره‌گيري از ميراث تمدن‌هاي كهن‌تر از خود نظير بابل ، اورارتو ، آشور و ايلام ، كشوري بزرگ را بنيان افكند .اوج شكوفايي اين تمدن در روزگار هخامنشيان بود . در اين زمان ، گسترده‌ترين حكومتي كه تا آن روزگار ، جهان به خود ديده بود بنيان گذاشته شد . كشوري قدرتمند با سيستم‌هاي اجتماعي ، اقتصادي و سياسي مدون و فرامليتي كه بعدها الگويي براي بازماندگان اسكندر و روميان شد و جامعه‌ي انساني را از عصر حكومت‌هاي محلي كوچك به دوران پرشكوه جوامع چندمليتي هدايت كرد. گستردگي قلمرو و تنوع اعجاب‌آور اقوامي كه زير پرچم هخامنشيان مي‌زيستند ، از يك سو موجب اختراع شيوه‌هاي نويني در ارتباطات ، ديوان‌سالاري و مبادلات اقتصادي شد و از ديگر سو نگاه انسان را به معناي فرهنگ و باورهاي ديني و قومي دگرگون ساخت . چنين بود كه ايرانيان براي نخستين بار منشور حقوق بشر را در دو هزاروپانصد سال پيش به فرمان كوروش تدوين كردند و نشان دادند كه چگونه مي‌شود در برابر هر انديشه ، باور و فرهنگي بردباري و رواداري داشت . قوانين مدني و قضايي ايران نيز در اين دوران ، چنين نگاه باز و منعطفي را به خوبي آشكار مي‌سازد . قوانيني كه ضمن پيروي از سياست‌هاي كلي حكومت هخامنشيان ، امكان آزادي‌هاي فردي ، قومي و آييني را براي تمامي اقوام امپراتوري محترم مي‌شمرد. تاريخ‌دانان ، بسياري از تحولات بزرگ بشري را به ايرانيان نسبت داده‌اند . «ريچارد فراي » شرق‌شناس وايران‌شناس برجسته آمريكايي ، رواج گسترده مبادلات بر مبنای پول و سکه رابه داریوش هخامنشی نسبت می دهد ، چرا که تا قبل از آن ،اگرچه پول وجود داشته‌ اما عمدة مبادلات به صورت جنس به جنس بوده است . اين پژوهشگر معتقد است كه قوانين و ساختار منظم حكومتي ايران باستان چنان دقيق و هوشمندانه بوده است كه حتي فيلسوفاني يوناني ، بارها بدان اشاره مي‌كردند و روش‌هاي تربيتي و ساختارهاي اجتماعي ايرانيان را مي‌ستودند . بنابر پژوهش‌هاي انجام شده قانون و حقوق رومي كه بنياني براي تمدن نوين غرب به شمار مي‌رود ، به نوعي برگرفته از قوانين ايرانيان درعصر هخامنشيان بوده است . عصر باستان به پايان رسيد و دوران تازه‌اي در تاريخ ايران آغاز شد ، نور الهام بخش اسلام بر ايران تابيدن گرفت ، آموزه‌هاي اسلامي با فرهنگ ايراني در آميخت و تمدن تازه اما نيرومندي از دل آن برخاست . در اين عصر نوين هرچند ديگر از آن امپراتوري‌هاي مقتدر ايراني خبري نبود ، اما ايرانيان در سايه اسلام گنجينه‌ي عظيمي از دانش ، فن‌آوري ، هنر و معرفت را براي جهانيان فراهم آورند ، كه گسترش و بازتاب آن در غرب ، زمينه‌هاي رنسانس و آغاز عصر خردورزي را باعث شد. دوره‌ي اسلامي در ايران يكي از درخشان‌ترين فصول تاريخ جهان است . اين فصل از تاريخ ايران را فوجي از شاعران و سخنوران جهاني ، فلاسفه ، حكيمان و دانشمندان بزرگ پربار كرده‌اند . پيچيدگي و عظمت اين عصر را مي‌توان در معماري اسلامي ايران مشاهده كرد . آنجا كه آميزه‌اي از شكوه گنبد و مناره‌هاي بلند و دريايي از ظرافت‌هاي خطاطي و اسليمي در كاشي‌كاري ، آجرتراشي و گچبري‌هاي مساجد متجلي شده است.