تنبلي چشم (Amblyopia

تنبلي چشم يا آمبلوپي (Amblyopia) كه در حدود 3% از افراد ديده مي شود زماني رخ مي دهد كه چشم در دوره كودكي ديد طبيعي پيدا نكند. اين اختلال كه معمولا در يك چشم ديده مي شود بدليل اختلال ديد چشم تنبل بر اثر عوامل مختلف نظير عيوب انكساري (دوربيني، نزديك بيني، يا آستيگماتيسم)، انحراف چشم (لوچي يا استرابيسم)، و يا عدم شفافيت مسير بينايي (ناشي از عواملي نظير آب مرواريد، كدورت قرنيه، و يا افتادگي پلك) رخ مي دهد. عدم وضوح تصوير در چشم بيمار و بهتر بودن تصوير ايجاد شده در چشم سالم سبب مي شود تا مغز بين دو چشم، چشم سالم را براي ديدن انتخاب كند و در واقع مسير ارسال تصوير از چشم بيمار به مغز را مسدود و يا اصطلاحاً ديد چشم بيمار را "خاموش" كند.

علائم تنبلي چشم:
تنبلي چشم معمولاً در سنين زير 6 سال ايجاد شده و اغلب توسط والدين، معلمان، و يا پزشك كشف مي شود. در سنيني كه كودك قادر به بيان مشكلات خود مي باشد ممكن است از ضعف بينايي، خستگي چشم و يا سردرد شكايت داشته باشد. اما در اغلب موارد كودك شكايتي ندارد و ممكن است علايم بيماري هاي مسبب تنبلي چشم نظير انحراف چشم و كدورت هاي مسير بينايي مثل آب مرواريد و كدورت قرنيه منجر به تشخيص شوند. ولي زمانيكه تنبلي چشم ناشي از عيوب انكساري باشد تشخيص آن مشكل است زيرا كودكان به راحتي توسط چشم ديگر مي بينند و كمبود ديد در چشم بيمار را جبران مي كنند. به همين دليل والدين و معلمان بايد به وضعيت ديد كودكان توجه ويژه اي داشته باشند.

درمان تنبلي چشم:
خوشبختانه تنبلي چشم در صورتيكه در زمان مناسب تشخيص داده شود براحتي قابل درمان است. درمان تنبلي چشم معمولاً بصورت بستن چشم سالم و وادار كردن مغز به ديدن با چشم تنبل است. اين درمان ممكن است هفته ها و يا حتي ماه ها طول بكشد كه البته چشم سالم بايد به تناوب باز شود. در مواردي كه تنبلي ناشي از عيوب انكساري است تجويز عينك يا لنز سبب وضوح تصوير در چشم معيوب و درمان تنبلي خواهد شد. مواردي نيز كه تنبلي ناشي از انحراف چشم است با جراحي و اصلاح انحراف قابل درمان است. نكته اي كه بايد به آن توجه داشت اين است كه تكامل سيستم بينايي تا سنين 8 تا 10 سالگي صورت مي گيرد و درمان تنبلي چشم بعد از اين سنين بسيار بعيد است. بنابراين در صورتيكه چشم تنبل در سنين پايين درمان نشود بعد از سن 10 سالگي در اكثر موارد هيچ درماني نخواهد داشت و ممكن است منجر به از دست رفتن شديد ديد در يك چشم شود.

براي جلوگيري از تنبلي چشم، كودك بايد بعد از تولد در زايشگاه توسط متخصص كودكان و در سنين 3 تا 4 ماهگي و 2 تا 3 سالگي توسط چشم پزشك معاينه شود. خوشبختانه اخيراً در ايران طرحي براي جلوگيري از تنبلي چشم اجرا شده است كه در آن كليه كودكان مهد كودك ها و آمادگي به رايگان تحت معاينه قرار مي گيرند. بنابراين توصيه مي شود در صورتيكه كودك خود را نزد چشم پزشك نبرده ايد و كودك شما در سنين كودكستان و آمادگي است با شركت در اين طرح از سلامت بينايي كودك خود اطمينان يابيد.