قرص برنج

در حالی که طی سال گذشته حدود ۲۳۲ نفر دچار مسمومیت با قرص برنج شده بودند انتظار می‌رفت با تبلیغات و اطلاع‌رسانی گسترده‌ در خصوص خطرات این قرص و جلوگیری از سوء مصرف آن ، شاهد کاهش چشمگیر مسمومیت با قرص برنج باشیم. اما متاسفانه اینگونه نشد

ترکیبات قرص برنج :

قرص برنج قرصی با وزن حدود ۳ گرم با بوی سیر یا ماهی گندیده است که دارای جذب خوراکی و استنشاقی بالا و فاقد جذب پوستی است.

این قرص ترکیب خطرناکی از فسفیدها (فسفید روی، کلسیم و بطور شایع تر فسفید آلومینیوم) بوده و جهت جلوگیری از آفت زدگی برنج انبار شده، مصرف می‌شود. قرص برنج همچنین جهت دفع آفات سایر غلات انبار شده و جلوگیری از کپک زدگی خوراک دام، تنباکو و غیره نیز استفاده می شود.
آیا «قرص برنج» همان اکستازی است؟

حدود یک‌سال پیش به دنبال مسمومیت چهار دختر دانش آموز در اثر مصرف قرص برنج و اضافه شدن قربانیان دیگر به این مجموعه، جمله غلطی بر زبان‌ها جاری شد که به دنبال خود اتفاق تلخی را رقم زد. این جمله که سهوا بیان شد این بود «قرص برنج همان اکستازی است که به تازگی و با نام جدید قرص برنج به ایران وارد شده است».

این جمله آغازی بود بر افزایش قربانیان ناشی از این قرص مهلک که با تصور واهی ایجاد لحظاتی توهم زا از آن استفاده می‌کردند، اما واقعیت بسیار متفاوت و دردناک است.
واکنش این قرص در بدن چگونه است؟

در تماس این ماده با رطوبت و یا اسید معده، ‌ماده سمی و خطرناکی به نام «فسفین» آزاد می‌شود که علت اصلی سمیت مهلک این ماده است و هرچه این ترکیبات تازه‌تر باشد گاز بیشتری آزاد کرده و خطرناک تر خواهد بود.

مکانیزم احتمالی اثر این ماده، مهار چرخه سیتوکروم اکسیداز (تنفس سلولی) و در نتیجه مرگ سلولی است. بنابراین دستگاه‌هایی نظیر مغز، قلب، کبد و کلیه که به مقدار اکسیژن بیشتری نیاز دارند نسبت به این سم حساس‌تر و آسیب پذیرتر هستند.
عوارض قرص برنج چست؟

مصرف قرص برنج می‌تواند عوارض شدید و کشنده‌ای در بر داشته باشد. بر اساس نتایج بدست آمده از بررسی مسمومین با این قرص، فسفیدها به ویژه فسفید آلومینیوم باعث تحریک شدید دستگاه گوارش، ‌اختلالات قلبی عروقی، کاهش فشار خون، شوک، آرتیمی، نارسایی قلبی، ادم ریوی، اسیدوز متابولیک، آسیب کبدی و کلیوی، کاهش پلاکت خون، تشنج و نهایتا کما و مرگ تا ۷۲ ساعت پس از مصرف می‌شود.

چگونگی شروع عوارض و نوع عوارض :

عوارض گوارشی معمولا ۵ تا ۱۰ دقیقه پس از مصرف ایجاد شده و سپس سایر علائم ظاهر می شود. عوارض حاد ناشی از مصرف این قرص که معمولا دقایقی پس از استنشاق گاز فسفین ظاهر شده می‌تواند شامل سردرد، گیجی و خواب آلودگی شدید، خستگی، سرفه شدید همراه با خلط سبز رنگ، اختلال در حرکت و تکلم، تنگی نفس، تهوع و استفراغ، درد معده و اسهال باشد.
مسمومیت ناشی از خوردن این قرص با چه علایمی بروزمی کند؟

مسمومیت ناشی از خوردن قرص برنج عموما شامل تهوع و استفراغ، درد معده، اسهال، تنگی نفس،‌ احساس سرما، عطش فراوان، سردرد، تشنج و کما است. مرگ بین ۳۰ تا ۶۰ درصد موارد مسمومیت معمولا در ساعات اولیه و حداکثر تا ۷۲ ساعت بعد روی می‌دهد.
قرص برنج در چه صورتی مرگ را به دنبال دارد؟

علائم ناشی از استنشاق مزمن آن به صورت کاهش اشتها، کاهش وزن، ‌کم خونی، شکستگی خود به خود استخوان است، مرگ به دنبال مصرف نیمی از قرص و یا ۱/۵ گرم می‌تواند ایجاد شود.

عوارض قلبی عروقی قرص برنج :

عوارض جانبی ناشی از مصرف قرض برنج را در سیستم قلبی عروقی، تپش قلب، اختلالات هدایتی قلب، افت فشار خون، عدم فعالیت ماهیچه قلب، نارسایی احتمالی قلب و شوک که از عوارض کشنده ناشی از مصرف فسفین است.

عوارض تنفسی قرص برنج :

این قرص در دستگاه تنفسی نیز به تنگی نفس، تنفس ضعیف و سطحی، سرفه شدید سبزرنگ منجر می شود

عوارض گوارشی قرص برنج :

با آسیب به دستگاه گوارش فرد دچار تهوع، استفراغ، درد معده و اسهال شده می شود

عوارض عصبی قرص برنج :

اختلال در دستگاه عصبی به صورت گیجی، سردرد و خستگی، خواب آلودگی، دل‌شوره و اضطراب، تشنج،‌ کما و مرگ منجر شده و در کبد زردی و در کلیه نارسایی حاد بروز می کند.

اقدامات اولیه در مواجهه با مسمومیت با قرص برنج :

باید پس از مشاهده اولین علائم که شامل تهوع، استفراغ، درد شکم و تنگی نفس است، مسموم را به هوای آزاد برده و در صورت هوشیاری و مصرف خوراکی، با ایجاد تهوع سعی در خارج کردن ماده سمی از معده کرده کرد و فرد را سریعا به مراکز درمانی رساند .

اقدامات در بیمارستان :

شستشوی معده اولین اقدام است . بعد از شستن معده بیمار با ۲ تا ۴ لیتر آب، به دادن زغال فعال (شارکول) اقدام ‌کنیم. همچنین در مورد افرادی که دچار تنگی نفس شده‌اند، باید اکسیژن رسانی صورت گیرد؛ زیرا بهبودی و زنده ماندن بیمار به درمان به موقع و نیز میزان آسیب کلیه و کبد مرتبط بوده که وابسته به میزان سم مصرف شده می‌باشد.